Het wereldwijde klimaatrapport van Copernicus laat er geen twijfel over bestaan: 2024 was het warmste jaar ooit gemeten. Deze alarmerende vaststelling onderstreept de kwetsbaarheid van steden, die het epicentrum vormen van klimaatimpact. Stedelijke hitte-eilanden, versterkt door dichte bebouwing en verharde oppervlakken, kunnen temperaturen tot wel 8 °C hoger veroorzaken ten opzichte van omliggende landelijke gebieden.

Tegen 2100 kunnen hittegolven de temperatuur wel 33 dagen per jaar boven de 30° doen uitstijgen (tegenover 7 dagen vandaag). Daarom erkent de stad de urgentie om visionair te handelen. Alexis Gilbart, projectverantwoordelijke bij Ville de Mons: “Dit fenomeen vormt een risico voor de levenskwaliteit. Het is dringend nodig om de natuur opnieuw in onze stedelijke landschappen te integreren en bomen centraal te stellen in de strijd tegen klimaatverandering.”

Vegetatie en hitte-eilanden in kaart brengen

Bergen engageert zich in een duurzame aanpak via haar Energie- en Klimaatplan. Het zogenaamde "Plan Canopée" (letterlijk: boomkruinenplan) voorziet in de massale aanplanting van bomen. Zo wil de stad koelte-eilanden creëren, de luchtkwaliteit verbeteren, de biodiversiteit behouden en de CO₂-uitstoot verminderen.

De eerste stap? Een voorbereidende studie om de bestaande vegetatie te inventariseren en kwetsbare zones voor stedelijke hitte-eilanden te identificeren. “Door gebruik te maken van geodata zal de stad, op basis van deze analyse, een iteratieve vergroening initiëren. De resultaten van de analyse zullen ook het engagement van onze inwoners stimuleren om het ambitieuze doel van 30% boomkruinoppervlakte in onze stad te behalen.”

Vruchtbaar partnership

Na publicatie van de openbare aanbesteding wonnen GIM en Arcea de opdracht voor de uitvoering van de studie. “Hun voorstel beantwoordde perfect aan onze verwachtingen,” aldus Alexis Gilbart. “GIM hielp ons om een breed spectrum aan originele data te genereren, terwijl Arcea haar expertise inzette op het vlak van stedenbouw en milieu.”

Deze samenwerking omvatte de analyse van de bestaande vegetatie, de kartering van hitte-eilanden en het bepalen van vergroeningspotentieel met concrete actieplannen. Een technisch verslag, verrijkt met een educatieve bijlage garandeert een duidelijke communicatie met de inwoners. “De technische kwaliteit van hun voorstel, evenals de toegang tot Belmap DT, hun Digital Twin-platform, bevestigden onze keuze.”

Nauwkeurige lokalisatie dankzij Digital Twin platform 

GIM en Arcea combineerden luchtbeelden en LiDAR-technologie om de stedelijke vegetatie te analyseren in drie lagen: kruidachtig, struikachtig en boomlaag. Luchtbeelden maken het mogelijk om vegetatiebedekking te identificeren aan de hand van indexen zoals NDVI. LiDAR technologie levert gedetaileerde informatie over de verticale structuur, meet de hoogte van bomen en classificeert de vegetatie laag per laag.

“Deze geodata, gekoppeld aan LoD2-gebouwenmodellen en geïntegreerd in het Belmap DT Digital Twin-platform, maakten een nauwkeurige lokalisatie van hittezones mogelijk,” verklaart Alexis Gilbart. De resultaten  werden vervolgens verwerkt met FME-software om drie scores te combineren: hitte-eilanden, biodiversiteit, en kost in combinatie met uitvoerbaarheid. “Op die manier kunnen we de vergroening richten op de meest behoeftige zones.”

“Bovendien kunnen we met de Digital Twin-technologie van Belmap DT  simulaties doorvoeren van hittestress op basis van de stedenbouwkundige en vegetatieve situatie in de stad,” vervolgt Alexis Gilbart.

Een samenwerking vol inzichten

Onze samenwerking was bijzonder leerrijk en bracht onverwachte inzichten aan het licht. “Sommige landelijke gebieden in Mons, die als groen worden beschouwd, blijken in werkelijkheid weinig bomen te bevatten,” aldus Alexis Gilbart. “Bovendien is slechts 20% van het grondgebied bedekt met boomkruinen en dit verschilt sterk per regio, van 5% in landbouwvlaktes tot 30% in het noordoosten dankzij het Bois de Ghlin. Deze bevindingen zijn cruciaal voor het uitwerken van een aanplantingsstrategie die actieve burgerparticipatie vereist.”